Όταν κυκλοφόρησε στη Γαλλία το Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ του Εντουάρ Λουί, οι αντιδράσεις που προκάλεσε ήταν πολύ έντονες. Δεν είναι περίεργο: ο Όσκαρ Ουάιλντ μιλούσε για τη λύσσα που νιώθει ο Κάλιμπαν όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Ειδικά όταν ο καθρέφτης εστιάζει σε λεπτομέρειες που κανείς δεν θέλει να δει, όταν αυτά που διακρίνονται στο είδωλο είναι πολύ επώδυνα και ξυπνούν ενοχές, τότε η ενόχληση κορυφώνεται. Όταν ο νεαρός σκηνοθέτης Ηλίας Αδάμ αποφάσισε να μεταφέρει το πολύκροτο βιβλίο στο θέατρο, αποκλείεται να μη γνώριζε πως παίζει με τη φωτιά. Δεν πτοήθηκε όμως – και το αποτέλεσμα τον δικαιώνει. Και είναι καθαρό πολιτικό θέατρο, όπως το εννοούσε ο Μπρεχτ.
Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών της Πειραματικής Σκηνής φέτος την άνοιξη – αυτό που έμελλε να είναι το τελευταίο της – και αποτελεί την επιτομή του λόγου ύπαρξης μιας τέτοιας σκηνής στο μεγαλύτερο κρατικό μας θέατρο: είναι ένα ρηξικέλευθο δημιούργημα νέων ανθρώπων, αντισυμβατικό στη μορφή του (στην περίπτωσή μας προς την queer αισθητική) και τολμηρό στο περιεχόμενό του. Ξεχώρισε αμέσως, γι αυτό και κρίθηκε σκόπιμη η συνέχισή της το φθινόπωρο για μερικές παραστάσεις ακόμα. Από την άνοιξη ως τώρα, πολλά άλλαξαν: η Σκηνή που τη φιλοξένησε έπαψε να υφίσταται ως τέτοια με απόφαση του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρη Λιγνάδη. Η κυβέρνηση στην Ελλάδα άλλαξε, και πολλές από τις αποφάσεις για τις οποίες ο ήρωας του έργου καταγγέλλει επωνύμως τους πολιτικούς που κυβερνούσαν τη Γαλλία ως υπεύθυνους για το θάνατο του πατέρα του, αποτελούν εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης στη χώρα μας. Ήδη αυτό τοποθετεί την παράσταση στο στόχαστρο πολλών, για λόγους εντελώς μη θεατρικούς. Λογικό: ακόμα κι εγώ που την παρακολούθησα και την άνοιξη και τώρα, την είδα ξαφνικά με εντελώς άλλο βλέμμα.
Δεν είναι όμως η συγκυριακή επικαιρότητα αυτό που καθιστά το Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ μια σημαντική κι αξιοσημείωτη στιγμή της φετινής θεατρικής σεζόν. Είναι ο ευτυχής χειρισμός του εκρηκτικού αυτού κειμένου από το σκηνοθέτη και τους δύο ηθοποιούς του – γιατί η Σοφία Πριόβολου κι ο Τζέο Πακίτσας, εκφέροντάς το ακροβατούν μαεστρικά παρόλο το νεαρό της ηλικίας τους χωρίς να πέφτουν ποτέ σε καμιά από τις εμφανείς ή μη παγίδες του: ούτε συναισθηματισμοί, ούτε εύκολη καταγγελτικότητα, ούτε βολικός ρεαλισμός, ούτε φτηνή επίδειξη των υποκριτικών τους ικανοτήτων. Οι εξαιρετικές αυτές ικανότητες και η αδιαμφισβήτητη ομορφιά τους είναι εκεί για να υπηρετήσουν την παράσταση και μόνο. Αν και έχω πλέον σοβαρές αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα των περισσότερων θεατρικών βραβείων, μετά χαράς θα πρότεινα και τους δύο για βραβείο ερμηνείας. Όταν ο Τζέο Πακίτσας περιγράφει ήρεμα την προσκόλληση του ήρωα στη μητέρα του με τη συγκεκριμένη μουσική στο βάθος, νομίζω πως ακούω Στέρεο Νόβα – κι ας αμφιβάλλω αν λόγω διαφορετικής γενιάς μπορεί ο ίδιος να καταλάβει ακριβώς αυτή τη φιλοφρόνηση. Κι όταν η Σοφία Πριόβολου περιφέρεται αιμόφυρτη – σαφής αναφορά στο Carrie του Ντε Πάλμα – συνδυάζει ευφυώς την ειρωνεία και το βάθος αυτού του σχολίου. Οι δυο τους μαζί είναι ο Εντύ Μπελγκέλ – το πραγματικό όνομα του συγγραφέα, που γράφει αυτό το βιβλίο για να ξεμπερδεύει με αυτό το κομμάτι της ζωής και του εαυτού του. Κι αποτελούν την ήρεμη δύναμη της παράστασης.
Ο Ηλίας Αδάμ με αυτή την παράσταση καταγράφεται ως σημαντική υποθήκη για το μέλλον: αφού κατορθώνει να χειριστεί ένα τόσο βαρύ και σκοτεινό θέμα με τόσο χιούμορ, χωρίς μελοδραματισμούς και χωρίς καταφυγή σε φτηνή συγκινησιοκρατία, δείχνει πως θα μπορέσει να χειριστεί πολλά δύσκολα κείμενα στην πορεία του. Κι αν επιτυγχάνει τέτοια αποτελέσματα σε μια παράσταση εμφανώς No budget, πολύ θα ήθελα να δω τι θα πετύχει όταν θα διαθέτει κι έναν κάποιο προϋπολογισμό. Άθελά του ο Αδάμ δίνει με τη δουλειά του μια ύστατη δικαίωση στην Πειραματική Σκηνή: ας επανεκτιμήσει ο κος Λιγνάδης την απόφασή του, έχει το χρόνο να το κάνει. Όπως και ναχει, Ανέστη Αζά και Πρόδρομε Τσινικόρη, Διόσκουροι, ευχαριστούμε για το μόχθο και τη προσφορά σας. Και καλή αντάμωση κάπου αλλού…