Μια ομάδα καλλιτεχνών έρχεται στην Αθήνα και δημιουργεί ένα οπτικοακουστικό γεγονός με βάση την εμπειρία της από την πόλη. Συναρπαστική σκέψη: πώς πραγματώνεται όμως; Ουδείς καταλληλότερος να το αναλύσει από τον εμπνευστή του Dissolving Localities, Emmanuel Witzthum, που μίλησε στο artivist για την ασυνήθιστη καλλιτεχνική πράξη που πρόκειται να βιώσουμε στην πόλη μας.

Πώς ξεκίνησε το Dissolving Localities; Ποια ήταν η αρχική ιδέα; Το πρότζεκτ ξεκίνησε όταν ήμουν καλλιτεχνικός διευθυντής ενός venue στην Ιερουσαλήμ. Όταν ανέλαβα τη θέση, σκέφτηκα: πώς θα κάνουμε αυτά που πρόκειται να κάνουμε, και πώς θα αφηγηθούμε μια ιστορία; Ήταν πολύ σημαντικό για μένα το να βρω μια αφηγηματική γραμμή. Κι είπα στον εαυτό μου: αν απλώς δημιουργούμε έργα, ή απλώς αναθέτουμε έργα με παραγγελίες, αυτό δεν λέει καμιά ιστορία. Ήθελα λοιπόν να συνδέσω την Ιερουσαλήμ και το Κέντρο μας με τρόπο καλλιτεχνικό. Κι έτσι όλα όσα κάναμε σε αυτό το Κέντρο συνδέονταν με την Ιερουσαλήμ, με τρόπο είτε άμεσο, είτε πιο αφηρημένο. Η Ιερουσαλήμ είναι μια πόλη που είναι πολύ γνωστή σε σχέση με το θρησκευτικό της περιεχόμενο. Είναι επίσης μια πόλη πολύ γνωστή για τις πολιτικές της εντάσεις. Είναι γνωστή για την πολυπολιτισμικότητά της. Είτε για κάτι που είναι διχασμένο, είτε για κάτι που απλώς συμβαίνει. Έτσι λοιπόν, ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανα ήταν να δημιουργήσω ένα χορευτικό πρότζεκτ, που επικεντρωνόταν στην προσευχή. Η ιδέα ήταν να μιλήσουμε πάνω στο τι είναι η προσευχή. Εξερευνήσαμε την προσευχή μέσα από το χορό, μέχρι που να καταλήξουμε ότι στην πραγματικότητα η προσευχή είναι επικοινωνία, κι όχι μόνο θρησκεία. Και έτσι το ανοίξαμε. Χορογράφοι του σύγχρονου χορού δημιούργησαν έργα που ασχολούνταν με την προσευχή με πολύ ανοιχτό τρόπο. Ένα άλλο πρότζεκτ που κάναμε είχε να κάνει με τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, μεταγράφοντας το από τη Βερόνα στην Ιερουσαλήμ με επίκεντρο τη ρώσικη μαφία και τους Παλαιστίνιους. Και μετά ήρθε το Dissolving Localities, που είχε ως ερώτημα:  πώς μπορώ να βγάλω την τέχνη από το venue μου και να την τοποθετήσω στην πόλη, όχι απλώς τοποθετώντας τη σε δημόσιο χώρο, αλλά βάζοντας τον καλλιτέχνη να συσχετιστεί με την πόλη έτσι ώστε να νιώσει τι ακριβώς είναι η Ιερουσαλήμ. Γιατί ένιωθα ότι πολλοί καλλιτέχνες έρχονται στην Ιερουσαλήμ με μια σύλληψη διαμορφωμένη από πριν, πράγμα που θα μπορούσε να είναι σωστό ή και λάθος, γιατί δεν επιτρέπει τη δυνατότητα εξερεύνησης. Αναρωτήθηκα λοιπόν: τι θα συμβεί αν φέρουμε djs και vjs , κι αντί να αυτοσχεδιάσουν πάνω σε samples και τραγούδια, τους βάλουμε να αυτοσχεδιάσουν πάνω στην καθημερινή ζωή της Ιερουσαλήμ; Δηλαδή οι καλλιτέχνες θα επανανακάλυπταν την Ιερουσαλήμ, και το κοινό θα έβλεπε την πόλη του μέσα από τα μάτια των καλλιτεχνών.

Και πώς εξαπλώθηκε η ιδέα; Το κάναμε για πρώτη φορά το 2010, και τη δεύτερη, το 2011, μας προσέγγισε ένα τεχνολογικό φεστιβάλ από το Παρίσι και μας είπε πως του άρεσε πολύ το πρότζεκτ και μας προσκάλεσε να το κάνουμε κι εκεί, και μάλιστα να συνδυάσουμε τις δύο πόλεις. Και τότε είπα: Ω! Αυτό δεν το είχα σκεφτεί! Μπορούμε να το συνδέσουμε και με άλλες πόλεις! Κι έκτοτε πηγαίνουμε σε μια πόλη, ηχογραφούμε τους ήχους της και αυτοσχεδιάζουμε πάνω σε αυτή την πόλη, εμπλέκοντας πάντα και τοπικούς καλλιτέχνες ώστε να έχουμε και τη δική τους προοπτική. Η ιδέα είναι να υπάρχουν πάντα δύο-τρεις video artists και djs, κι ο καθένας να έχει το δικό του αυτοσχεδιαζόμενο σετ. Ο καθένας μας λοιπόν έχει τη δική του φωνή, αλλά βλέπει κι ακούει κι αυτό που κάνουν οι άλλοι, δημιουργώντας μια πολυεπίπεδη προοπτική κι αφήγηση γι αυτή την πόλη και το κοινό της. Θα υπάρχουν λοιπόν τρεις οθόνες, και σε κάθε μια ένας vj θα αυτοσχεδιάζει τη δική του ερμηνεία για την πόλη, και το ίδιο για τους djs.

Και πού αλλού έχει γίνει ως τώρα, εκτός από την Ιερουσαλήμ και το Παρίσι; Στη Μαδρίτη, την Κρακοβία, την Καρλσρούη, το Βελιγράδι, το Λος Άντζελες… Είναι ένα πρότζεκτ που εξελίσσεται διαρκώς. Έχουμε κάνει επίσης το πρότζεκτ ως live performance, installation σε γκαλερί, αλλά και σε συνδυασμό με τη google, σαν μια interactive installation με τη χρήση goggle maps.

Και τι σας έφερε στην Αθήνα; Ήμασταν σε επαφή με την Ακτίνα Σταθάκη εδώ και πολύ καιρό. Γνωριστήκαμε στη Νέα Υόρκη πριν έξι χρόνια και προσπαθούσαμε να κάνουμε μαζί το Dissolving Localities, και να που τελικά μας δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστούμε και να κάνουμε το πρότζεκτ εδώ. Κι είναι καταπληκτικό που είμαστε εδώ.

Τι να περιμένει λοιπόν το κοινό από το Dissolving Localities  στην Αθήνα; Κατά βάσιν, να δει ένα συνδυασμό πραγμάτων που θα γνωρίζει, πραγμάτων που μπορεί να τους εκπλήξουν, την πόλη του ίσως σε συνδυασμό με την Ιερουσαλήμ και ίσως μόνη της, και πολλά από τα τοπία της πόλης επανερμηνευμένα, ξαναμιξαρισμένα με εφφέ. Θα βρίσκονται στην Αθήνα, αλλά στη δική μας ερμηνεία της πόλης ως live performance.

Είστε ήδη εδώ δύο μέρες κι έχτε δει κάποια πράγματα. Τι σας έκανε εντύπωση στην Αθήνα; Γιατί όπως λέει ο David Byrne, Οι πρώτες εντυπώσεις είναι συχνά σωστές… Συγκινήθηκα πολύ χτες από ένα πολύ έντονο συναίσθημα πως βλέπω κάτι πολύ τοπικό, και ταυτόχρονα διεθνές. Υπάρχουν πράγματα εδώ που σημαίνουν κάτι για τους πάντες σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν άλλα πράγματα που ανήκουν στο παρελθόν, αλλά σχετίζονται με το παρόν. Βρισκόμαστε σε ένα μέρος όπου δεν ακούς μόνο ελληνικά, αλλά και πολλές άλλες γλώσσες, και πολλές διαφορετικές ερμηνείες αυτών που οι άνθρωποι βλέπουν. Αλλά κααι σημεία που είναι σαν να βρίσκεσαι σε μικρό χωριό, όπου οι άνθρωποι είναι πολύ συνδεδεμένοι με το μέρος όπου βρίσκονται. Υπάρχει λοιπόν μια έντονη αίσθηση τοπικότητας, αλλά ταυτόχρονα και διεθνισμού.

Εξακολουθεί να είναι η βάση σας η Ιερουσαλήμ; Εκεί ζείτε; Δεν ζω μέσα στην Ιερουσαλήμ, ζω έξω από την πόλη, στο βουνό, σε ένα κιμπούτς, και συνδυάζω την καλλιτεχνική μου εργασία με ένα διαδραστικό ψηφιακό πρότζεκτ που τρέχω για το Βρετανικό Συμβούλιο.

Είναι αναπόφευκτο να ρωτήσω κατά πόσον η απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ επηρεάζει την κατάσταση στην πόλη. Αυτό είναι ένα τεράστιο ερώτημα. Πολύ ευθέως και πολύ απλά, η απόφαση του Προέδρου Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ μεταφέροντας την πρεσβεία του στην πόλη, δεν έχει επηρεάσει με κανένα τρόπο την πραγματικότητα της ζωής στο Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια μετάβαση, μια μετακίνηση, στην προσπάθεια να διαμορφωθεί η ισραηλινή κοινωνία για το μέλλον. Είναι σαν να μετακινείται από το αρχικό ήθος του γιατί δημιουργήθηκε το Ισραήλ. Τώρα υπάρχει περισσότερο ένας διάλογος εντός του Ισραήλ ανάμεσα σε διαφορετικά κόμματα, διαφορετικές κοινότητες  ή διαφορετικά κομμάτια της κοινωνίας, που στο παρελθόν δεν ήταν τόσο παρόντα όσο είναι τώρα. Στο παρελθόν ήταν περισσότερο μεταξύ Ασκενάζι και Σεφαραδιτών, ή δεξιών και αριστερών, μεταξύ κοσμικών και ορθοδόξων. Τώρα εμφανίζονται πολλοί διαφορετικοί κλάδοι, που δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Από τη μια πλευρά εμφανίζονται πιο κλειστές και ακραίες απόψεις, κι από την άλλη παίρνει περισσότερο χρόνο για να γίνουν κάποια πράγματα πραγματικότητα, γιατί απαιτείται να πείσεις πολύ περισσότερες ομάδες από ότι στο παρελθόν. Η Ιερουσαλήμ είναι πάντοτε ένα σημείο έντασης. Κατ’ αρχήν γιατί δεν υπάρχει διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας στο Ισραήλ, κι η Ιερουσαλήμ σημαίνει κάτι για τον καθένα: για τους μουσουλμάνους, τους χριστιανούς, τους εβραίους, τους κοσμικούς… Κι επίσης, η Ιερουσαλήμ είναι άχρονη. Δεν είναι μόνο μια πόλη, είναι μια σύλληψη. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει πάντα ένταση σε σχέση με το ποια είναι αυτή η σύλληψη. Τι σημαίνει η Ιερουσαλήμ, και ποιες προοπτικές έχει. Κι αυτή η ένταση δεν θα επιλυθεί αν δεν διαχωρίσουμε τις έννοιες της Ιερουσαλήμ ως ιερού τόπου και ως πόλης όπου ζουν άνθρωποι. Δεν ξέρω αν απάντησα ξεκάθαρα.

Ξεκάθαρα απαντήσατε. Απλώς αναρωτιέμαι αν θα συμβεί ποτέ αυτό που λέτε. Δεν ξέρω. Αυτό που βλέπουμε στο Ισραήλ, αλλά και παντού στον κόσμο, είναι πως οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο να προστατεύσουν αυτό που έχουν, παρά να δημιουργήσουν κάτι καινούριο. Λένε: Προτιμώ να μη χάσω αυτό το μικρό κομμάτι γης που έχω, παρά να το χάσω και να αποκτήσω κάτι άλλο, πολύ πιο ισχυρό. Ίσως γι αυτό να μην υπάρχει ειρήνη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης. Κι ίσως για υτό υπάρχουν τόσες διαφορετικές κοινότητες που βρίσκονται σε πόλεμο μεταξύ τους. Γιατί υπάρχει πολύς  φόβος και υποκρισία. Λέμε: προτιμώ να ζω υπό συνθήκες έντασης παρά να προσπαθήσω να την επιλύσω, γιατί δεν ξέρω αν αυτό θα οδηγήσει κάπου.

Όπως μου είπες, ζεις έξω από την Ιερουσαλήμ σε ένα κιμπούτς. Αυτό δεν είναι και μια πολιτική επιλογή; Παλιότερα τα κιμπούτς ήταν σοσιαλιστικές κοινωνίες, όπου οι άνθρωποι δεν είχαν περιουσία ή μισθό, αλλά η κοινωνία συντηρούσε τα μέλη της. Αυτό το κιμπούτς όμως έχει ιδιωτικοποιηθεί. Για μας λοιπόν το να ζούμε σε ένα κιμπούτς είναι κυρίως ένα μέρος όπου τα παιδιά να μπορούν να μεγαλώσουν τρέχοντας παντού με ασφάλεια, κι όπου η κοινότητα είναι υποστηρικτική. Κι αυτό είναι σημαντικό για μας.

Dissolving Localities: μία οπτικοακουστική περφόρμανς, Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018, 21.30 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών ΤεχνώνΠαλιά Βιβλιοθήκη (Πειραιώς 256). Είσοδος ελεύθερη.