Ένας θεσμός εξαιρετικής σημασίας, το Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων του Ιδρύματος Ωνάση, μπαίνει στην 9η χρονιά του μια στιγμή καμπής: μετά από δύο χρόνια χωρίς ζωντανό θέαμα στις παραστατικές Τέχνες, ο χορός, ως η πρώτη τη τάξει Τέχνη του σώματος, αναζητά τη θέση της στη νέα (;) εποχή. Δόθηκε λοιπόν ο λόγος στους καθ’ύλην αρμόδιους, τους συμμετέχοντες στο φεστιβάλ χορογράφους, να διατυπώσουν τις απόψεις τους απαντώντας σε τρία κοινά για όλους ερωτήματα.
1. Στην εποχή του κόβιντ το ίδιο το σώμα τέθηκε υπό απαγόρευση και η επαφή ποινικοποιήθηκε. Πώς επηρεάζει αυτό μια Τέχνη κατεξοχήν σωματική όπως ο χορός;
2. Η βεντάλια των τάσεων στο σύγχρονο χορό έχει πλέον ανοίξει πάρα πολύ. Πού τοποθετείτε τον εαυτό σας ως χορογράφο μέσα σε αυτή;
3. Ποια είναι τα βασικά ζητήματα που ταλανίζουν τον χορό στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, και πού βλέπετε τη λύση τους;
Constantine Skourlis, Δάφνη Αντωνιάδου & Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Deep Horizon
1. Η πανδημία ως κρίση, όπως και όλες οι υπόλοιπες κρίσεις, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για όλους μας και υπενθυμίζει ότι αυτά που θεωρούσαμε κεκτημένα δεν είναι δεδομένα και πως έχουμε το χρέος να παλεύουμε για αυτά καθημερινά.
2. Ο καλλιτέχνης ως χαρτογράφος ενός πιθανού μέλλοντος δεν μπορεί να ταξινομείται μέσω τάσεων, οι οποίες είναι συχνά ένα καπιταλιστικό δημιούργημα με σκοπό το κέρδος. Η καλλιτεχνική δημιουργία, οφείλει να συντονίζεται με κάποιου είδους πνευματικότητα και ποιητική οι οποίες υπάρχουν πέρα από τάσεις.
3. Όπως σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, έτσι και στον χώρο του χορού, τα προβλήματα και οι λύσεις σχετίζονται με την ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων στα πλαίσια της συνύπαρξης και της συνεργασίας. Από εκεί εκκινεί και οποιαδήποτε σκέψη για διεκδίκηση του απαραίτητου ζωτικού χώρου για έναν κλάδο.
Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Α user’s manual
1.Σίγουρα έχει επηρεαστεί η σχέση μας με το σώμα μας και τα σώματα γύρω μας τόσο εντός όσο και εκτός σκηνής. Το με ποιόν τρόπο είναι πολύ νωρίς ακόμη να το εντοπίσουμε. Θα φανεί στο μέλλον.
2. Το περίεργο με τον σύγχρονο χορό ειναι οτι πλέον, στην Ευρώπη τουλάχιστον, είναι άτυπα ο χώρος όπου μπαίνουν όλα τα έργα που δύσκολα κατατάσσονται κάπου αλλού. Αυτό ενοχλεί πολλές φορές τους θεατές γιατί ως καταναλωτές θέλουν να ξέρουν τί ακριβώς θα δουν αλλά και τους δασκάλους μας που θέλουν να βλέπουν μια χορογραφία πιό κοντά σ αυτό που μας δίδαξαν στη βασική μας εκπαίδευση. Επειδή διαφωνώ και με τους μεν και με τους δε με τοποθετώ στους χορογράφους που επωφελούνται απ αυτήν την ανοιχτοσύνη.
3. Εκτός από τα γνωστά εργασιακά προβλήματα που έχουν όλοι οι κλάδοι, σ εμάς υπάρχει και το πρόβλημα της εκπαίδευσης. Είναι κρίμα που ακόμα απουσιάζει ο χορός από τον πανεπιστήμιακό χώρο και φοβάμαι πως οι πρακτικές σπουδές μας, μας προετοιμάζουν περισσότερο για δασκάλους χορού παρά για χορευτές.
Ιωάννα Παρασκευοπούλου, MOS
1. Προσαρμόζεται στη νέα μετά κοβιντ εποχή που στέκεται πάνω στην παραδοξότητα της επαναφοράς, της πάλης, της φοβίας, της νοσταλγίας.
2. Κάνω απόπειρες και δεν θα έλεγα ότι μπορώ να τοποθετηθώ ως χορογράφος αλλά ως χορεύτρια που την περίοδο αυτή εκτίθεμαι και εκφράζομαι με κάτι δικό μου. Μέσα απο αυτήν την ταυτότητα λοιπόν με αφορά η αμεσότητα, η απλότητα, η ειλικρίνεια και ο τρόπος που το σώμα γίνεται το μέσο για να συνδεθούν διαφορετικά μεταξύ τους στοιχεία όπως ήχος, εικόνα κ.α. που ανακαλύπτω.
3. Εκπαίδευση, υποδομές, οικονομική υποστήριξη ώστε να υπάρχει ο χρόνος, ο χώρος, το πλαίσιο να γίνεται ουσιαστική ενασχόληση με αυτό που επιλέξαμε, αγαπάμε και αυτό από το οποίο όλα ιδανικά θα θέλαμε να ζούμε.
Φωτεινή Σταματελοπούλου, Οptimal soft
1. Το σώμα σε κίνηση ανατροφοδοτείται και επαναπραγματεύεται τη θέση του από το σώμα σε “παύση”. Η επαναδιαπραγμάτευση των αισθήσεων και η νοητική και καταγραφική διαδικασία μέσα στις διεργασίες της τέχνης της κίνησης και του χορού πιστεύω πώς ενεργοποιηθήκαν μέσα από την ανάγκη της προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Η εσωτερίκευση της διαδικασίας είναι αναγκαία, όπως και η βίαιη κάποιες φορές εκφορά αυτής της ησυχίας όταν ξαναέρχεται η στιγμή της έκθεσης ενός έργου μετά από πρωτόγνωρες παύσεις σαν αυτή.
2.Τα ενδιαφέροντα μου τα τελευταία δύο χρόνια ενεργοποιούνται από την επαναδιαπράγματευση των αισθήσεων μέσα από αυτό που μπορεί να ονομάζεται χορός σήμερα, με μία ματιά περισσότερο στο πώς η κίνηση και εν δυνάμει και ο χορός μας αποκαλύπτει και μας επανατοποθετεί στον χώρο μας και στον κοινό μας χώρο, τη σχέση μας με τη εικόνα του εαυτού και του σώματος μας. Ένα ενεργό πεδίο μετασχηματισμού μέσα από νοητικές και σωματικές πρακτικές καταλήγει να αφήνει ένα σημείο παρατήρησης κάθε φορά που εξελίσσεται σε ένα έργο. Και ο σκηνικός χώρος παραμένει εκτός σκηνής. Η βάση βρίσκεται σε συλλογισμούς γύρω από το σώμα σε διαφορετικές συνθήκες και γνώριμα περιβάλλοντα που συνδέονται με την εξερεύνηση αυτού, και στη συνέχεια η υπομονετική επανατοποθέτηση τους στη σκέψη μου. Η βάση του κάθε έργου, προς το παρόν, στηρίζεται στη συνεργασία και προετοιμασία με τον/την performer σε ένα πλαίσιο που ενεργοποιεί την παρατήρηση και τις επιλογές όπως και τη νοητική προετοιμασία σε μία διαδρομή αντοχής κάθε φορά. Θα έλεγα περισσότερο ότι είναι η διαμόρφωση μίας πρακτικής εργασίας που καταλήγει να παραγεί έργα που θυμίζουν πολύ γνώριμες συνθήκες με επαναδιαπραγματευμένους και μετουσιωμένους όρους και πρόσωπα, συνδέοντας ίσως τελικά στοιχεία της σύγχρονης performance με τον χορό.
3.Θα ήταν πολύ δύσκολο να την απαντήσω ατομικά αυτή την ερώτηση και να έχει την ίδια σημασία. Εάν όμως, θα έθετα κατά κύριο λόγο την έλλειψη οργανωτικών δομών με διαφορετικές κατευθύνσεις και πηγές για τη στελέχωση και εξερεύνηση των σταδίων της έρευνας και εργασίας του δημιουργού. Αυτό θα μπορούσε να ενισχυθεί με την δημιουργία περισσότερων προγραμμάτων στήριξης καλλιτεχνών που να συνδέονται με residencycentres και θα ενεργοποιούν μία πιο εξωστρεφή προσέγγιση συνδέσεων εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά και μία διαμεσική και διαγενεακή επαφή ατόμων αυτού του χώρου χωρίς φόβο.
Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Τις Τετάρτες φοράμε ροζ
1. Εμένα με επηρέασε πάρα πολύ. Δεν σταμάτησα να δουλεύω, ίσως δούλεψα και περισσότερο, αλλά το γεγονός πως σταματήσαμε να είμαστε κοντά με τους ανθρώπους, με το κοινό, ήταν καταλυτικό. Νιώθω ακόμα και τώρα πώςάλλαξαν τα πράγματα ανεπιστρεπί. Νιώθω πως ζούμε μια νέα πραγματικότητα που δύσκολα θα αλλάξει. Είμαι λίγο χαμένος.
2. Γενικά μου αρέσει να βλέπω δουλειές πολλών χορογράφων και έχω πολλές αναφορές από άλλους χορογράφους, ψάχνω ακόμα την ταυτότητα μου αλλά νιώθω ότι έχω αρχίσει να πλάθω τον δικό μου κόσμο και να τον εξερευνώ. Το backgroundμου έχειπολύphysical λογική και προσπαθώ να το αποβάλλω, αλλά παράλληλα είναι ντυμένο με έντονα στοιχεία ρυθμού και μουσικής και τον εφηβικό μου κόσμο.
3. Έχει πάει λίγο πίσω η εκπαίδευση στις βασικές σχολές που παράγουν χορό, οι νέες γενιές στερούνται κάτι. Αλλά παρ’ όλα αυτά η Ελλάδα έχει χτίσει έναν αρκετά δυνατό πυρήνα και χορογραφικά και χορευτικά. Θα ήθελα να δίνονται περισσότερες ευκαιρίες και χρήματα. Χάνεται η συλλογικότητα στο κυνήγι του χρήματος για να κάνουμε νέες δουλειές. Σίγουρα με τα μέσα που μας έχουν δοθεί προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό. Στηριζόμαστε πια στις άλλες τέχνες για να μπορέσουμε να κρατήσουμε κάποιο κοινό, το εικαστικό κομμάτι και το χοροθέατρο έχουν έντονη παρουσία στις δουλειές. Είμαι αισιόδοξος ότι όλα θα πάνε καλύτερα.
Ηλίας Χατζηγεωργίου, Α bounce 4 men
1.Το διάστημα των δυο διαδοχικών lockdown ήταν μια δύσκολη εποχή για όλους τους καλλιτέχνες. Βρεθήκαμε έξω από πρόβες, στούντιο ,μαθήματα και θέατρα. Πολύ σύντομα όμως εστιάσαμε στις λύσεις, όπως πάντα κάνουν οι άνθρωποι της τέχνης και ήμασταν έτοιμοι και να δημιουργήσουμε ,χωρίς να κάνουμε έκπτωση στην τέχνη μας. Η μη επαφή μετατράπηκε για πολλούς από πρόβλημα σε δημιουργικό εργαλείο και τα σπίτια μας έγιναν στούντιο σχολές χορού και χώροι έρευνας και παρουσίασης.
Παρά το στενάχωρο της υπόθεσης, πολλοί κατάφεραν και να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν τις δουλειές ή την έρευνά τους. Δεν ήταν βολικό , ούτε ωραίο , ούτε ευχάριστο αλλά η τέχνη δεν έχει να κάνει μόνο με αυτά και δεν εμποδίζεται εύκολα. Το βασικό και άλυτο πρόβλημα ήταν και είναι η ανύπαρκτη ή άλλοτε ελάχιστη οικονομική και ηθική στήριξη των καλλιτεχνών από τον κρατικό μηχανισμό , όπως και για πολλούς άλλους επαγγελματίες καθώς και οι πολλές φορές παράλογες ανισότητες που ανέκυψαν στην πορεία σχετικές με το ποιος μπορεί ή όχι να εργαστεί και γιατί.
2.Ως νέος(όχι ηλικιακά) χορογράφος θα ήθελα να διατηρήσω για λίγο ακόμα το δικαίωμα να μην με τοποθετήσω πουθενά. Η αναζήτηση αυτή είναι μια πολύ όμορφη διαδρομή που δεν θα ήθελα να χάσω αναζητώντας μια χορογραφική ταυτότητα ή τάση για να ταυτιστώ .Αν συνεχίσω, μοιραία κάποια στιγμή αυτό θα συμβεί μόνο του.
Στις δυο χορογραφικές δουλειές μου, έχω μέχρι στιγμής αναζητήσει την κινητική γλώσσα στον πλούσιο κόσμο του hip hop χορού και των χορών του δρόμου με την κίνηση να πρωταγωνιστεί. Η θεματολογία τους έχει να κάνει με προβληματικές και σκέψεις που είναι επίκαιρες και καθολικές. Σε αυτή τη δουλειά θα έλεγα πως το έργο μας έχει αποκτήσει μια ιδιαίτερα θεατρική υφή, η οποία πάντα με γοητεύει στον χορό.
3.Ο χορός στην Ελλάδα θέλει στήριξη και πίστη. Και τα δυο λείπουν από πάντα και είμαστε αναγκασμένοι να εργαζόμαστε με το ελάχιστο. Πιστεύω πολύ στους Έλληνες καλλιτέχνες του χορού, όμως δεν αρκεί μόνο η γνώση, το ταλέντο η εμπειρία και η δημιουργικότητά τους. Χρειάζεται επένδυση σοβαρή από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για εκπαίδευση , έρευνα και παραστάσεις. Χρειάζονται χώροι που θα φιλοξενούν τον χορό και τους καλλιτέχνες του και αποκέντρωση ώστε ο χορός να μπορεί να συμβαίνει παντού στην χώρα. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται υποδομές. Στήριξη στις υπάρχουσες και δημιουργία νέων . Αν και δεν πέρασα από ακαδημαικές σπουδές στον χορό, θεωρώ απαραίτητη την ύπαρξη πανεπιστημίου χορού και χορογραφίας , κάτι που λείπει πολύ από την Ελλάδα. Όσο μεγαλύτερη η επένδυση ,τόσο πιο πλούσια τα αποτελέσματα που θα φέρει.
Τέλος, σε εργασιακό επίπεδο οι χορευτές οι χορογράφοι, οι δραματουργοί και όσοι εργάζονται γύρω από τον χορό στην δημιουργία , την έρευνα και στην εκπαίδευση πρέπει να αντιμετωπίζονται ως επαγγελματίες καταρτισμένοι και σοβαροί και να αμείβονται αναλόγως.
Μανώλης Σαριδάκης, Έχουν τα ρομπότ συναισθήματα;
Το έργο «Έχουν τα ρομπότ συναισθήματα;» του Μανώλη Σαριδάκη δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Europe Beyond Access. Ο χορογράφος. καλλιτέχνης με αναπηρία, δεν εκφράζεται με άνεση λεκτικά. Ως εκ τούτου προτιμήσαμε την αναδημοσίευση του χορογραφικού του σημειώματος από την απάντηση στις συγκεκριμένες ερωτήσεις.
Η παράσταση που θα δείτε έχει σχέση με τα ρομπότ. Επέλεξα αυτό το θέμα, επειδή καμιά φορά νιώθω κι εγώ σαν ρομπότ. Πήρα μια συνέντευξη και έκανα έρευνα για να μάθω για τα ρομπότ. Πώς κινούνται και πώς βοηθάνε τους ανθρώπους; Είχα κάποια ερωτήματα: Έχουν τα ρομπότ μηχανική καρδιά; Το μυαλό των ρομπότ είναι ίδιο με το μυαλό των ανθρώπων; Τα ρομπότ κάνουν δουλειές χωρίς να βαριούνται; Τα ρομπότ κάνουν ό,τι θέλουν εκείνα ή ό,τι θέλει ο άνθρωπος; Ελπίζω να νιώσετε χαρούμενοι όταν δείτε την παράστασή μου.
Για πληροφορίες και εισιτήρια για το 9ο Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων του Ιδρύματος Ωνάση: Onassis New Choreographers Festival 9 — ONC 9 | Ίδρυμα Ωνάση