Έχω εκφράσει επανειλημμένως την απέχθειά μου για λίστες σαν αυτή που θα ακολουθήσει: συνήθως είναι κατά παραγγελίαν, ρουτινιάρικες και πρόχειρες. Το αναγνωστικό κοινό, όμως, τις λατρεύει –κι ενδεχομένως έχει τους λόγους του. Παρόλο, λοιπόν, που το παρόν κείμενο με καθιστά σαφέστατα επίορκο, το συντάσσω για δύο λόγους: ο ένας είναι γιατί πολλές από αυτές τις παραστάσεις δεν έχουν απολαύσει την αναγνώριση ή την προβολή που κατά τη γνώμη μου τους αξίζει, κι αν τα λόγια κι η άποψή μου δίνουν κάποια ικανοποίηση στους καλλιτέχνες που τις δημιούργησαν, δεν βλέπω γιατί να τους τη στερήσω. Και δεύτερον, γιορτές και αργίες έρχονται, ο κόσμος πάει θέατρο, κι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των παραστάσεων παίζεται ακόμα. Ας τις προτείνουμε, λοιπόν –το αξίζουν και με το παραπάνω. Η σειρά δεν είναι αξιολογική. Να βλέπετε θέατρο!
1. «Αιαυτός» του Δημήτρη Δημητριάδη, Σκην. Χάρης Φραγκούλης: Ο σημαντικότερος εν ζωή δραματουργός μας επιστρέφει με ένα ακόμα αρχαιόθεμο έργο του, και το αποτέλεσμα είναι καθηλωτικό. Ο Αίας αποκτά ένα ανθρώπινο μεγαλείο εφάμιλλο του αρχετυπικού. Ερμηνείες αναφοράς από τον Ανδρέα Κωνσταντίνου και το Γιάννη Παπαδόπουλο. Η καλύτερη ως τώρα σκηνοθεσία του Χάρη Φραγκούλη –ομολογώ πως δεν υπήρξα μέχρι πρόσφατα θαυμαστής της δουλειάς του -εκτός της υποκριτικής, την οποία πάντοτε σεβόμουν.
2. «Μεμοράντουμ» του Βάτσλαβ Χάβελ, σκην. Αικατερίνη Παπαγεωργίου. Θεωρούσα το έργο εξαιρετικά ξεπερασμένο, κι αναγκάστηκα να φάω τα λόγια μου. Σκηνοθετικός άθλος της Αικατερίνης Παπαγεωργίου, κι αντίστοιχος υποκριτικός από ολόκληρη την ομάδα The Young Quill, που επιτυγχάνει για τρίτη συναπτή χρονιά μια μεγάλη επιτυχία. Το Θέατρο Μπέλλος είναι πια ένας μικρός χώρος στο κέντρο της Αθήνας όπου χτυπάει δυνατά η καρδιά της Τέχνης του θεάτρου.
3. «No(m)sferatu», του Johnny O. (Γιάννη Οικονομίδη): Χάρμα ιδέσθαι! Ένας ευφυής και πρωτότυπος δημιουργός με προσωπικό τρόπο γραφής, που ανατρέπει την πεποίθησή μου πως κατά κανόνα η μιμική είναι ένας λιγότερο ενδιαφέρων τρόπος έκφρασης. Το κωμικό και η τραγικότητα πάνε χέρι-χέρι σε μια σπαρταριστή ανάγνωση του μύθου του βαμπιρισμού. Εύσημα σε όλους ανεξαιρέτως τους θεσπέσιους ερμηνευτές.
4. «Η Πύλη της Κόλασης», του Γιάννη Καλαβριανού: . Ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, η Θεία Κωμωδία του Δάντη, δίνει την έμπνευση για ένα γλυπτικό, την Πύλη της Κόλασης του Ροντέν, κι ο Καλαβριανός αντλεί κι από τα δύο, συν την ερωτική ιστορία του Ροντέν με την Καμίγ Κλωντέλ, και επιτυγχάνει μια από τις καλύτερες δουλειές του ως τώρα. Η μεταγλώσσα σε μεγάλες στιγμές! Ο Γιώργος Γλάστρας εξακολουθεί να διανύει την καλύτερη περίοδό του. Αληθινή αποκάλυψη η νεαρή Λυγερή Μητροπούλου.
5. «I am falling in love» του Γιώργου Βαλαή. Μια προσωπική ανάγνωση της «Δωδέκατης νύχτας» του Σαίξπηρ που αφοπλίζει με την αθωότητα και την ευθύτητά της. Ταυτόχρονα, μια ερωτική επιστολή στη μουσική της δεκαετίας του ’80 –και όχι μόνο. Παίχτηκε ελάχιστα, κι ελπίζουμε σε επανάληψη. Τι πρέπει να κάνουμε δηλαδή, να μαζέψουμε υπογραφές;
6. «Ο τρόμος του κροκόδειλου» της Μέγκαν Τάιλερ, σκην. Βαγγέλη Θεοδωρόπουλος. Σαρδόνια μαύρη κωμωδία με υποδόρια πολιτική αλληγορία για τις σχέσεις της Βορείου Ιρλανδίας με το κατ’ ευφημισμόν Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και με το αδελφό ανεξάρτητο κράτος της Ιρλανδίας. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο, Άννα Καλαϊτζίδου και Σύρμω Κεκέ, παίρνει κεφάλια –από κάθε άποψη- και αποτελεί από μόνο του λόγο να δει κανείς την παράσταση. Από τις καλύτερες δουλειές του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που ανέκαθεν είχε «μύτη» για να διακρίνει τέτοια έργα: ποιος θα ξεχάσει τον «Υπολοχαγό του Ίνισμορ» του Μάρτιν ΜακΝτόνα –long before it was cool!
7. «John» της Άννι Μπέικερ, σκην. Μιχάλης Πανάδης: Καρπός της εμμονής ενός χαρισματικού νέου σκηνοθέτη με μια μεγάλη συγγραφέα, η παράσταση δεν μοιάζει σχεδόν με τίποτα που να μπορώ να σκεφτώ. Ατμόσφαιρα που φλερτάρει με το θρίλερ, υπέροχες ερμηνείες και γέλιο που πηγάζει αβίαστα χωρίς να χρειάζεται να αποκοιμίσουμε τη σκέψη μας για να προκύψει.
8. «Άλλα για το Γλάρο δε γνωρίζω», σκην. Φένια Προβελέγγιου: Έχοντας δει κοπάδια ολόκληρα από Γλάρους και διατηρώντας τη βαθειά μου απέχθεια για τη μόδα –ευτυχώς παρελθούσα- του devised theatre, παρακολούθησα απνευστί αυτή τη νεανική δουλειά και την απήλαυσα. Μια παράσταση με υπέροχες ερμηνείες και αφοπλιστική αλήθεια. Ίσως η έκπληξη της σαιζόν για μένα.
9. «Λεωφορείον ο πόθος» του Τέννεση Ουίλλιαμς, σκην. Δημήτρης Καραντζάς: Για πρώτη φορά ο πιο πολυσυζητημένος σκηνοθέτης της γενιάς του κάνει μια παράσταση σχεδόν καθαρά ρεαλιστική, για να την ανατρέψει στο εμπνευσμένο φινάλε του. Απρόσμενες προσεγγίσεις των ρόλων, ρεσιτάλ υποκριτικής από όλους τους συμμετέχοντες. Η σκηνογραφία της Μαρίας Πανουργιά συμπρωταγωνιστεί με τους ηθοποιούς και αξίζει βραβείο.
10. «(π)ending» της Νατάσσας Αραμπατζή: Δεν είναι μόνο ακροβατικό –όπως ισχυρίζεται- αλλά και χορός και θέατρο. Η Αραμπατζή, με αρετές ολοκληρωμένου καλλιτέχνη/περφόρμερ, με σκηνική ευφυία στην κίνηση, το trapeze και την υποκριτική, με τολμηρό χιούμορ, δημιουργεί ένα μικρό, απλό και πολυεδρικό διαμάντι. Ένα μόνο πρόβλημα υπάρχει: το πότε θα το ξαναδούμε.
11. «Η μέρα της φούστας», διασκευή-σκην. Ζωή Χατζηαντωνίου: Γροθιά στο στομάχι! Η χρεωκοπία της παιδείας, της Ευρώπης, της χώρας, των δημοκρατικών κινημάτων, του θεάτρου… Η Χατζηαντωνίου πλάθει ένα θέαμα επιβλητικό και σκληρό, με μια εντυπωσιακή ομάδα νέων παιδιών και την καθοριστική, καίρια και φλεγόμενη παρουσία της Θεοδώρας Τζήμου -σπάνιες οι ηθοποιοί με τέτοιο ήθος, αφοσίωση και ικανότητες. Δεν είναι παράσταση για εύκολη διασκέδαση, αλλά όποιος το χάσει θα χάσει.
12. «Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, σκην. Ανδρέας Ψύλλιας: Οι ομάδες σώζουν το θέατρο. Πολλώ μάλλον όταν ασχολούνται με τα σχεδόν ξεχασμένα διαμάντια της ελληνικής γραμματείας με τόλμη και σημερινό βλέμμα, αλλά και με γνώση που προκύπτει από βαθιά μελέτη. Εξαιρετικά υποστηριγμένο υποκριτικά. Αν μόνο είχαν τολμήσει να διατηρήσουν κατά τι περισσότερο το ιδιόλεκτο του συγγραφέα…
13. «Θρυλικότητες», του Ιώκο (Ιωάννη Κοτίδη): Ένας από τους πιο αξιόλογους, ξεχωριστούς και ευαίσθητους καλλιτέχνες της γενιάς του αποτολμά μια παράσταση ασυνήθιστη σε όλα της: στη δομή, στην απόδοση, στο χώρο, ακόμα και στις ώρες παρουσίασης. Όσα έχουμε πει σε στιγμές σημαντικές, ή όσα θα θέλαμε να έχουμε πει και δεν τολμήσαμε. Σπαρακτικό και πανέμορφο.
14. «Καρένινα» του Αργύρη Ξάφη, σκην. Ιώ Βουλγαράκη: Ο Ξάφης πέτυχε να διαβάσει εις βάθος το κλασικό μυθιστόρημα του Τολστόι –πράγμα διόλου αυτονόητο- και δημιούργησε ένα κείμενο ουσιαστικό και αληθινά θεατρικό, πολύ καλύτερο από το έργο όπου ο ίδιος αυτή την περίοδο θριαμβεύει ως ηθοποιός. Η σκηνοθεσία και οι ερμηνείες συντέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία.
15. «Κρεατόπιτα», της Αγγελικής Δαρλάση: Η συγγραφέας του αξέχαστου «Το αγόρι στο θεωρείο» καταθέτει ένα κείμενο περισσότερο στραμμένο στο ενήλικο κοινό, και επιτυγχάνει να το σκηνοθετήσει σε ένα χώρο εξαιρετικά δύσκολο. Το φινάλε της παράστασης θα με απασχολεί για καιρό.
+1 +1 …+1:
Από τη Θεσσαλονίκη: «96%» του Πρόδρομου Τσινικόρη: Μια παράσταση-χρέος στην μνήμη της πόλης, σχετικά με την εξόντωση των εβραίων της Θεσσαλονίκης και την υφαρπαγή των περιουσιών τους. Ο Τσινικόρης στάθηκε τραγικά άτυχος σε ότι αφορά την ιστορική στιγμή, όμως ξεπέρασε το σκόπελο χάρη στην ευστροφία και την τόλμη του, και μια υπέροχη ομάδα συνεργατών. Το αποτέλεσμα είναι τολμηρό και απολαυστικό, με πολύ χιούμορ –χωρίς στιγμή να παίζει εν ου παικτοίς. Αν είμαστε τυχεροί, θα το δούμε και στην Αθήνα.
…κι ένα Παιδικό: «The Bath» του Φάνη Κατέχου και της Τζοβάννας Μιχαλλιάδη Σάρτι: Απόλαυση για παιδία, αλλά και παλίμπαιδες όπως ο υποφαινόμενος, σε μια παράσταση ευφυή και περίτεχνη, αλλά και ελαφριά όπως οι σαπουνόφουσκες, που αποτελούν το βασικό της υλικό.
…άντε και μια επανάληψη: «Η καρδιά ενός σκύλου» του Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, σκην. Έφη Μπίρμπα: Πώς ένα δύσκολο, βαθιά απαισιόδοξο για την ανθρώπινη φύση κείμενο μπορεί να γεμίζει αίθουσες! Όχι πως η λαμπρή εικαστικά και μεστή εικαστικά παράσταση της Έφης Μπίρμπα κρίνεται από τα απανωτά sold out (το νέο τρεντ του ελληνικού θεάτρου): μόνο από το ουσιαστικό καλλιτεχνικό της αποτέλεσμα.
Εκτός από τις ερμηνείες στις οποίες ήδη ονομαστικά αναφέρθηκα, θα ήθελα να επισημάνω: τη Λώρα της Λήδας Κουτσοδιδασκάλου στο «Γυάλινο κόσμο» του Αντόνιο Λατέλλα, μιας ηθοποιού που εδώ και καιρό υπόσχεται, και τώρα πραγματοποιεί. Τη Μαρίσσα Φαρμάκη στο «Άλλα για το γλάρο…»: δεν θυμάμαι αν έχω ξαναπιστέψει τόσο τον κλασικό μονόλογο της Νίνας. Τη Ρόζα Προδρόμου στο «Medea Loading» -ίσως η πιο πλήρης περφόρμερ που διαθέτουμε. Και τη Ρηνιώ Κυριαζή, που κάνει προσωπική κατάθεση «Στη σκιά του Λούσια».
Η σειρά των κυρίων: ο Γιάννης Δενδρινός στο «Μάνα κουράγιο» -συγκρατήστε αυτό το όνομα για το μέλλον. Και η υπέροχη τριπλέτα του «True West», Νίκος Ψαρράς- Μάρκος Παπαδοκωσταντάκης-Νέστωρ Κοψιδάς.