Ο χρυσός δίσκος του Voyager διαθέσιμος στη Γη, μετά από 40 χρόνια!
Θυμάμαι πως από παιδί μου φαινόταν ενοχλητικά υπεραπλουστευμένος και καθόλου “spacey” ο τρόπος που η προηγμένη επιστήμη αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο ύπαρξης εξωγήινης ζωής με απολύτως γήινα κριτήρια. Μου φαινόταν κάπως στενόμυαλο το ότι θα πρέπει να αναζητούμε στοιχεία φιλικά προς το ζωικό μας είδος ως ένδειξη διαφορετικής μορφής ζωής από άλλο πλανήτη, όταν ήδη στον δικό μας, στην Γη, υπάρχουν μορφές ζωής που ζουν με τρόπο που θα μας σκότωνε, με αισθήσεις που εμείς δεν έχουμε. Ένοιωθα πως η εξωγήινη ζωή θα έπρεπε να είναι κάτι απολύτως διαφορετικό από αυτό που εμείς θεωρούμε έμβια οντότητα και η συντήρησή της ενδέχεται να εξαρτάται από στοιχεία απολύτως ανθυγιεινά για εμάς, πχ κοβάλτιο αντί για νερό. Άλλωστε συναντούσαμε αυτή την παράμετρο ασυμβατότητας στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αφού για τους ακατανίκητους εξωγήινους εισβολείς της sci–fi εποποιίας υπήρχε πάντα κάτι απόλυτα συμβατό με εμάς που τους κατέστρεφε, επειδή η μορφή ζωής τους έχει αναπτυχθεί σε άλλο περιβάλλον και έχει αντλήσει δομικά συστατικά από άλλα στοιχεία. Spoiler alert: Στο The Blob το στοιχείο αυτό ήταν το ψύχος, στο The Day Of The Triffids το θαλασσινό νερό, στο Mars Attacks η country μουσική, στο The War Of The Words η ατμόσφαιρά μας. Η ίδια η μορφή ζωής τους άλλωστε μπορεί να είναι κάτι που οι αισθήσεις και η τεχνολογία μας δεν συλλαμβάνουν, όπως μια αποικία τερμιτών δεν θα αποκτήσει ποτέ συνείδηση της ύπαρξης, της φύσεως και των συμβάντων ενός αυτοκινητοδρόμου που περνάει κάποιες δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την φωλιά τους.
Αυτή ήταν μία από τις απαντήσεις που εκπόνησε ο φυσικός Enrico Fermi (σε ένα lunch break) για το ερώτημα “Where’s everybody?”, αφού μαθηματικά θα έπρεπε να υπάρχουν εξωγήινοι νοήμονες πολιτισμοί, αλλά η εισροή στοιχείων για την ύπαρξή τους φαίνεται να έχει εμπόδια. Οι αιτιάσεις του έγιναν ασφαλώς γνωστές ως “Το παράδοξο του Φέρμι” (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CE%BE%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A6%CE%AD%CF%81%CE%BC%CE%B9 ) .
Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής όμως δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο η ανθρωπότητα επιδίδεται στην εξερεύνηση του διαστήματος. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις και έτσι δεν γίνονται εύκολα κατανοητοί στο ευρύ κοινό, που ίσως επαναστατούσε με την δαπάνη τόσων χρημάτων για κάτι τόσο εκτός του γνωστικού και νοητικού του πεδίου, μα φαίνεται πως η αναστάτωσή του κατευνάζεται από την ελπίδα να απαντηθεί κάποτε το ερώτημα: Is there anybody out there?
Και ενώ η NASA σήμερα βρίσκεται και πάλι εν μέσω εντατικής έρευνας για την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής, παίχτηκε πριν λίγους μήνες στους Ελληνικούς κινηματογράφους το The Farthest” (Το Απώτερο Σημείο Της Ανθρωπότητας), ένα άκρως συγκινητικό ντοκυμαντέρ του 2017 με αφορμή τα 40 χρόνια από την εκτόξευση των δύο Voyagers τον Σεπτέμβριο του 1977.
Είναι ένα χρονικό της σύλληψης, της οργάνωσης, της πραγμάτωσης, της πορείας και της κληρονομιάς αυτού του απίστευτου εγχειρήματος, όπως το αφηγούνται σήμερα οι άνθρωποι που το έκαναν να συμβεί. Απουσιάζει ασφαλώς ο εμπνευστής και διευθυντής αυτού του προγράμματος, ο αξέχαστος οραματιστής επιστήμονας Carl Sagan, αστροφυσικός, αστρονόμος, συγγραφέας και ιδεολόγος, ο οποίος πέθανε το 1996. Παράλληλα με την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ, εκδόθηκε για πρώτη φορά η μουσική και οι ήχοι που υπήρχαν στον χρυσό δίσκο που βρίσκεται στα μη επανδρωμένα αυτά διαστημόπλοια, ( https://ozmarecords.com/ ) μαζί με ένα βιβλίο με τις φωτογραφίες από τον πλανήτη μας που στείλαμε εκεί έξω καθώς και αυτές που τράβηξε ο Voyager από το 1977 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1990 που έστειλε την συγκλονιστική φωτογραφία της Γης ως “Ωχρή Μπλέ Κηλίδα”, από απόσταση 6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων. Σήμερα απέχει πάνω από 21 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον πλανήτη μας και στέλνει πληροφορίες για τα μαγνητικά πεδία, τους Ηλιακούς ανέμους, τις κοσμικές ακτίνες, τρέχει με 17 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο και γύρω στο 2030 αναμένεται να αρχίσει να εξαντλείται η ενέργειά του.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι, πως μαζί με το κοινό που μπορεί να ακούσει για πρώτη φορά αυτό το εξαιρετικό item (3 LPs ή 2 CDs) , είχαν την ευκαιρία να το ακούσουν για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια και οι δημιουργοί του, αφού οι προσπάθειές τους να βγει σε δίσκο συναντούσε μέχρι σήμερα εμπόδια και απροθυμία από τις δισκογραφικές εταιρίες να βοηθήσουν με την παραχώρηση δικαιωμάτων (είχε βγει ένα μη ολοκληρωμένο κάκιστης ποιότητας bootleg κάποια στιγμή). Τι περιέχει όμως ο επιχρυσωμένος δίσκος που στείλαμε μαζί με βελόνα και οδηγίες χρήσης προς τις οντότητες που θα μπορούσε θεωρητικώς να συναντήσει μέσα στην απεραντοσύνη του διαστήματος; Πρόκειται για μιας ασυμβίβαστης ποιότητας και γνησιότητας, καθόλου “εύκολη” ή αγοραία συλλογή με ποικιλία μουσικής από διάφορες κουλτούρες, μια συλλογή στην μεγαλύτερη της έκταση ethnic, πριν ακόμα εμφανιστεί αυτός ο όρος στην δισκογραφία, με μόλις τέσσερα κομμάτια προερχόμενα από την χώρα που έφτιαξε το δίσκο και το διαστημικό σκάφος. Πριν την ύπαρξη youtube, facebook, διαδικτύου, οι άνθρωποι αυτοί έκαναν εξουθενωτικό digging σε δισκάδικα, ψάχνοντας μουσική από διάφορα κράτη και γωνιές της Γης, άκουγαν τους άφθονους δίσκους που έπαιρναν, και μετά ακολουθούσαν ατελείωτες συζητήσεις για το ποια tracks θα μπούνε στην συλλογή αυτή με τους ήχους του πλανήτη μας. Μουσική από Κίνα, Βουλγαρία, Αζερμπαϊτζάν, Περού, Μπενίν, Μέξικο, Ιαπωνία, Νησιά του Σολομώντα, Νέα Γουϊνέα, Κονγκό, προορίζεται για το “κοινό” εκεί έξω, που έστω και αν συναντηθεί με τον δίσκο αυτόν, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα υπάρξει διάδραση. Βέβαια, κατά κάποιο τρόπο, το ενδεχόμενο οι υποψήφιοι παραλήπτες του χρυσού δίσκου να μην έχουν την αίσθηση της ακοής όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε υπολογίστηκε, γι αυτό και υπάρχει και κλασσική μουσική, που εκτός από βασικό κομμάτι του ανθρώπινου πολιτισμού, συσχετίζεται πιο έντονα με τα μαθηματικά που θεωρούνται μια διασυμπαντική γλώσσα. Εκτός από τη μουσική περιλαμβάνονται ήχοι από τον πλανήτη μας (κραυγές ζώων, κεραυνός, βροχή, ηφαίστειο, τραίνο, κλάμα μωρού, φιλί, κλπ) καθώς και χαιρετισμοί σε 55 γλώσσες, με αυτόν στα Κινέζικα να είναι από τους πιο εκκεντρικούς : “Ελπίζουμε να είστε όλοι καλά. Σας σκεπτόμαστε, ελάτε να μας επισκεφτείτε όταν έχετε χρόνο“.!
Το να βρει ο δίσκος αυτός ακροατήριο που θα συγκινηθεί από τον Κινέζικο χαιρετισμό και θα διαθέσει τον χρόνο και την ενέργεια να μας επισκεφθεί για να μας γνωρίσει και να ακούσει κι άλλη μουσική από τον πλανήτη μας είναι απίθανο, αλλά αυτός ο δίσκος και το σκάφος που τον περιέχει είναι στην πραγματικότητα ένα δώρο της ανθρωπότητας όχι μόνο προς το σύμπαν, αλλά και προς τον εαυτό της, μια απτή απόδειξη για το τι είμαστε, τι μπορούμε να πετύχουμε και να ελπίζουμε, μια μαρτυρία για το δυναμικό της επιστήμης και της τέχνης, μια υπενθύμιση της ανάγκης για περιπλάνηση και περιέργεια. Μιας περιέργειας που μας έκανε πριν 40 χρόνια να αποκτήσουμε άλλη αίσθηση για την διαστημική μας γειτονιά που μέχρι τότε ήταν απλές φωτεινές κουκίδες στο τηλεσκόπιο. Και ασφαλώς μια άλλη οπτική για την θέση και τη συμπεριφορά μας ως μια πολύ μικρή σκηνή εντός μιας πελώριας κοσμικής αρένας, ως ένα αχνό pixel μέσα σε μια αχτίδα σκόνης από σωματίδια και πλανήτες (η θρυλική φωτογραφία της Γης ως Pale Blue Dot) .
Έστω και αν κανένας εκεί έξω δεν αποκτήσει καμία γνώση για την ύπαρξη αυτού του time capsule και του πλανήτη προέλευσής του, το μήνυμα έχει ήδη σταλεί προς εμάς. Μέσα στην απροσμέτρητη βλακεία, φαυλότητα, αλαζονεία, απληστία, καταστροφική μανία που με παρρησία έχει μοστράρει το γένος μας, υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι επιστήμονες που τους επιτράπηκε να προσφέρουν αυτή την γνώση, αυτό το επίτευγμα, αυτή την ιδιότυπη αθανασία στον κόσμο μας, και πάντα θα εμφανίζονται τέτοιας λαμπρότητας ξεχωριστά όντα στον πλανήτη μας. Είναι προς όφελός μας να τους αφουγκραζόμαστε, ενώ προς το παρόν έχουμε το προνόμιο να αφουγκραστούμε και το compilation που έφτιαξαν για τους “άλλους”, που μάλλον δεν έχουν πικάπ…