Αναμενόμενη, έστω και με αρκετή καθυστέρηση, η δικαίωση που γνωρίζει η Λένα Πλάτωνος τα τελευταία χρόνια. Μεγάλη, με πηχιαία και φωτεινά γράμματα: ΔΙΚΑΙΩΣΗ. Οι δίσκοι της επανεκδίδονται στο εξωτερικό, δίσκοι που στην εποχή τους δεν έγιναν κατανοητοί και πέρασαν σχεδόν απαρατήρητοι από τους πολλούς. Οι προσκλήσεις για ζωντανές εμφανίσεις συρρέουν από όλο τον κόσμο. Διεθνής μελλοντική γυναίκα, όπως προέλεγε η ίδια στο Εσπέρια Ίρις Γκρέκα από τα Λεπιδόπτερα. Και επιπλέον, μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα. Η ίδια, κουρασμένη από τα τελευταία ταξίδια αλλά ευτυχής, μου μιλάει με βαθιά εκτίμηση και ενθουσιασμό για τους συντελεστές του Αηδονιού, και ονειρεύεται και σχεδιάζει μια όπερα πάνω στην κβαντική θεωρία. Όπως λέει ο ποιητής, καιρός να λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση.
Μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια, λοιπόν, είδες Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα στη σκηνή. Πώς σου φάνηκε; Πάρα πολύ ωραίο, κουκλίστικο. Πολύ γλυκό. Άγριο δεν είναι πολύ – δεν θα μπορούσε να είναι και πολύ άγριο. Έχει ένα θάνατο πολύ πνευματικό, πολύ ψηλά επάνω. Εκεί διαφωνώ εγώ, και ο Γιώργος Βολουδάκης. Τον θέλαμε κάτω το θάνατο, να συνδιαλέγεται με τον Αυτοκράτορα και να τον αγγίζει κιόλας. Η σκηνοθέτις Κατερίνα Πετσατώδη – και πολύ σωστά – μέσα στον αυτοκράτορα είδε και το θάνατο, είναι η άλλη πλευρά του εαυτού του. Της είπα λοιπόν: Γιατί δεν τον κατεβάζεις κάτω, απέναντί του; Τι τον θες εκεί ψηλά; Είναι όμως τόσο ωραία η παράσταση… Είναι ενός επιπέδου που δεν υστερεί μπροστά σε οποιαδήποτε ξένη. Και θα άξιζε να πάει και Θεσσαλονίκη, και Πάτρα, και Κρήτη…
Πώς γράφτηκε, τότε, Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα; Ο Άρης Χριστοφέλλης, πολύ φίλος μου, ήρθε μια μέρα του ’86 σπίτι και μου είπε: Αχ βρε Λένα, να έκανες Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα σαν μικρή όπερα, σαν μουσικό παραμύθι, και να τραγουδούσα εγώ το ρόλο του αηδονιού! Και του λέω: και δεν το κάνουμε; Έτσι απλά. Βέβαια έτσι απλά το είπα, δεν έγινε κι έτσι απλά! Πέρασαν τρία χρόνια. Το ’88 αρχίσαμε να το γράφουμε για την ΕΡΤ, που ήθελε να το κάνει παράσταση. Το γράψαμε με την αντίληψη ενός δίσκου, γι αυτό και δεν πλατειάζει πουθενά. Έχει πολύ στέρεη φόρμα. Ε, μετά η ΕΡΤ έλεγε θα το κάνω, θα το κάνω… και τελικά δεν το’ κανε! Ώσπου το πήρε είδηση ο Μαραβέλιας (πατέρας) που ήταν διευθυντής της ΛΥΡΑ και το αγόρασε από την ΕΡΤ, και το έκανε δίσκο, το ’89 προς ‘90. Είχαμε, βέβαια, καταπληκτικούς συνεργάτες. Και τώρα όμως τα παιδιά είναι εξαιρετικά, ένας κι ένας! Εξαιρετικά, σου λέω! Και πολύ καλοί ηθοποιοί.. Και το έχουν μάθει πάνω στα πρότυπα του δίσκου.
Και να που ανέβηκε λοιπόν τελικά στη σκηνή… Πώς έγινε; Δεν ξέρω! Μη με ρωτάς! Εμένα μου είχαν πει, το είχα συζητήσει δηλαδή με το Γιώργο Κουμεντάκη, να κάνω μια άλλη όπερα, και μάλιστα μιλούσαμε για μια όπερα που να έχει ως κεντρική της ιδέα την κβαντική φυσική, και με τη συνεργασία του αστροφυσικού Μάνου Δανέζη, και πάλι με τον Βολουδάκη στο λιμπρέτο. Και ξαφνικά πετάχτηκε από το πουθενά το Αηδόνι! Βρέθηκαν κι αυτά τα καταπληκτικά παιδιά, η Ειρήνη Βιανέλλη στο animation και η Κατερίνα Πετσατώδη στη σκηνοθεσία… Κι έχουν βασιστεί ακριβώς στη μουσική του δίσκου. Απλά λουστράραμε λίγο τους ήχους, τους ανανεώσαμε σε κάποια σημεία.
Το άλλο πρότζεκτ που μου περιέγραψες, θα γίνει; Εύχομαι να γίνει. Τι άλλο να σου πω; Θα είναι μια καταπληκτική ιστορία για το πού βρίσκεται ο άνθρωπος σήμερα. Είναι μια νέα ανθρώπινη πραγματικότητα, ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία. Ανατέλλει ένας καινούριος ήλιος. Κι είναι σημαντικό πως είναι κάτι αισιόδοξο.
Αυτό τον καιρό είχες και πολλές μετακινήσεις. Στο Βερολίνο, στον Καναδά… Αλήθεια είναι. Πήγαμε στον Καναδά και τα περάσαμε περίφημα. Η διοργάνωση ήταν τέλεια, αλλά το κυριότερο για μένα είναι το ανθρώπινο υλικό. Ήταν άνθρωποι! Ενδιαφέρονταν ο ένας για τον άλλο, και μεταξύ τους και προς εμάς. Και στα μαγαζιά που πηγαίναμε, στην Chinatown, σε αφρικανικά, το ίδιο. Λευκοί, μαύροι, κόκκινοι, πράσινοι, κίτρινοι, όλοι έχουν την ίδια νοοτροπία. Αλλά βλέπεις εκεί το κράτος είναι πολύ φιλικό προς το λαό.
Τι παίξατε εκεί, Λένα; Παίξαμε από τους τρεις δίσκους – Γκάλοπ, Μάσκες Ηλίου και Λεπιδόπτερα – που έχουν επανεκδοθεί από την Dark Entries. Μας το είχαν πει να παίξουμε από αυτούς, γιατί κυρίως αυτά ξέρει ο κόσμος στο εξωτερικό. Είχαμε πολύ μεγάλη επιτυχία. Είχα δώσει ραντεβού με ένα φίλο μου, ένα σπουδαίο άνθρωπο, το Στάθη Γουργουρή, καθηγητή συγκριτικής λογοτεχνίας στο Columbia της Νέας Υόρκης, και μάλιστα θα μελοποιήσω κάποια ποιήματά του, και θα τα παίξουμε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Είναι Τοξότης, του αρέσει να μετακινείται, και δώσαμε ραντεβού φιλικό και …τοξοτικό στο Μόντρεαλ. Του ζήτησα, λοιπόν, επειδή έχει μεταφράσει στα αγγλικά σχεδόν όλα μου τα ποιήματα, μια χάρη: του έστειλα το πρόγραμμα της συναυλίας, και του είπα να επιλέξει το σημαντικότερο σημείο κάθε τραγουδιού, λίγους στίχους, και να τους απαγγέλει πριν το παίξουμε – για να ξέρουν οι άνθρωποι τι ακούνε. Έτσι κι έγινε, κι είχε μεγάλη επιτυχία, βοήθησε πολύ. Την επομένη μου πήραν και μια συνέντευξη μπροστά σε κοινό, το περιεχόμενο της οποίας ευελπιστώ να έχω σύντομα.
Πού αλλού πήγες; Πήγα και στη Φινλανδια, στο Ελσίνκι! Παίξαμε εκεί σε ένα φεστιβάλ τον Αύγουστο. Εκεί έγινε της κακομοίρας με τα τραγούδια που είπε ο Γιάννης (Παλαμίδας) από τον Καβάφη. Ο Γιάννης έχει έντονη σκηνική παρουσία, σχεδόν εξπρεσιονιστική… Φωνάζανε! Μεγάλη επιτυχία! Πραγματοποιούνται διάφορα πράγματα… Κι ούτε ο δολοφόνος προβλέπω να πεθάνει, ούτε το χελιδονάκι μου γρήγορα φτάνει στις προβλήτες των βορείων θαλασσών, έλεγε ένας στίχος από τις Μάσκες Ηλίου. Ε λοιπόν το ξενοδοχείο μου στο Ελσίνκι ήταν ακριβώς πάνω στην προβλήτα του λιμανιού! Ακριβώς! Ανατριχιαστικό… Κι όταν γύρισα έγραψα: το χελιδονάκι μου έφτασε τελικά στις προβλήτες των βορείων θαλασσών. Τώρα ο δολοφόνος… θα πεθάνει, δεν μπορεί… Ή έστω θα τιμωρηθεί.
Η εντύπωσή μου για τη στιγμή στην οποία βρίσκεσαι, είναι πως οι λογαριασμοί με το παρελθόν που είχαν μείνει ανοιχτοί – οι Μάσκες Ηλίου, το Γκάλοπ, η παρουσίαση του Αηδονιού στη σκηνή… Σαν να κλείνουν κύκλοι.
Ακριβώς. Αυτό ακριβώς μου έλεγε και μια πολύ καλή μου φίλη θεατρολόγος, που κάνει μια εργασία πάνω στο έργο μου και μιλάμε πολύ γι αυτά τελευταία.
Αφού λοιπόν κλείνουν οι λογαριασμοί, μήπως είναι μια στιγμή που κοιτάς προς το μέλλον; Ευτυχώς έχω γράψει και τραγούδια που υπόσχονται κάτι παραπάνω, για μια σχέση καλής γειτονίας με τους ανθρώπους γύρω μου. Υπάρχει ένα τραγούδι από τα Λεπιδόπτερα που λέγεται Ένας Κύκλος: Ακόμα ένας κύκλος που είχε μείνει ανοιχτός. […] Οι άκρες τέτοιων κύκλων δύσκολα ακουμπάνε. Κι αυτοί που τις ενώνουν τελικά στεφάνι του Μαΐου στο κεφάλι τους φοράνε, πετάνε απ’ το ψυγείο το ροκφόρ, αλλάζουν το παγκόσμιο ρεκόρ και αγαπάνε, ξαναγαπάνε. Ας πούμε λοιπόν ότι πάει προς τα εκεί το πράγμα. Εγώ τουλάχιστον θα το ήθελα πολύ. Το ζω κι εγώ σαν παράλληλο σύμπαν, να βλέπω αυτούς τους δίσκους, τους προ τριακονταετίας, να γίνονται πραγματικότητα…
Κι αυτό το μέλλον τι θα είναι; Η όπερα; Κάτι άλλο; Η όπερα οπωσδήποτε. Γιατί αφορά κάτι στο οποίο είχα κάνει νύξη στο πρώτο τραγούδι από τα Λεπιδόπτερα, το Araschnia Levana: Γεια και χαρά εποχή του ανατέλλοντος νετρίνου. Εκεί λοιπόν εσωκλείω συνοπτικά την ενασχόλησή μου με το νέο πράγμα που πρόκειται να συμβεί στην ανθρωπότητα – αν δεν καταστραφούμε εν τω μεταξύ. Είναι ένας κόσμος καινούριος, καταπληκτικός, όπου η σκέψη παίζει πολύ μεγάλο, καθοριστικό ρόλο πλέον.
Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα της Λένας Πλάτωνος θα παιχτεί στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στις 11, 13, 14, 15, 18, 22, 23, 29 Νοεμβρίου, 1, 2, 8, 9, 21, 23, 27, 29, 30 Δεκεμβρίου 2018, και στις 2, 3, 4, 5, 8, 9 Ιανουαρίου 2019.